هادی حجازی‌فر: ببخشید اگر کار غیرقانونی انجام دادم/ آرزوی انحلال برخی ارگان‌ها را دارم/ آوینی، ملاقلی‌پور و حاتمی‌کیا اساتید من هستند
خبرگزای میزان- هادی حجازی‌فر بازیگر، نویسنده و کارگردان «سریال عاشورا» با حضور در ویژه برنامه «حماسه خوان» و در گفتگویی تلویزیونی، با اشاره به مشکلات و خاطرات ساخت این سریال فاخر و ارزشمند و در پاسخ به گلایه برخی از مردم ایران به آذری صحبت کردن بازیگران در این سریال اظهار کرد: در دوران دفاع مقدس، رزمندگان استان‌های آذربایجان شرقی، غربی، اردبیل، قزوین و زنجان در تیپ عاشورا و در قالب لشگر ۳۱ عاشورا سازماندهی شده بودند و در برهه‌ای که ما به این لشکر و آقا مهدی باکری پرداختیم نهایتا یک یا دو رزمنده فارس زبان در این لشگر حضور داشتند و طبعا زبان و ادبیاتی که در لشگر عاشورا بین نیروها و فرماندهان بود زبان آذی و ترکی بود.
وی ادامه داد: سعی کردیم یک سند تصویری از دروان فرماندهی آقا مهدی باکری در لشگر عاشورا داشته باشیم و اگر دیالوگ‌ها به زبان آذری بیان نمیشد قطعا بخش عمده‌ای از روح کار را از دست می‌دادیم. بعضی کلمه‌ها واقعا معادل فارسی ندارد و این موضوع حتی در زیرنویس‌های سریال «عاشورا» نمود دارند. در سریال «عاشورا» رزمندگانی هم به تصویر کشیده شده‌اند که فارس زبان بودند و تا جایی که امکان داشت و به فضای کار لطمه‌ای وارد نمی‌کرد از زبان فارسی در دیالوگ‌ها استفاده کردیم.
بازیگر فیلم «ماجرای نیمروز» افزود: در زیرنویس فارسی خیلی به زمان نمایش این ترجمه‌ها دقت کردیم و سعی شد که مخاطبان بتواند به راحتی آنرا بخواند. در سریال‌ها و فیلم‌هایی که سابقا از تلویزیون پخش شده است این نوع زیرنویس‌ها سابقه داشته و دارد. شیطنت‌هایی در این میان اتفاق افتاده تا باعث شود تا مردم فراموش کنند که برای مردم آذربایجان، شهر خودشان با خوزستان هیچ فرقی نداشته است و تعداد شهدای ترک زبان که در خاک خوزستان شهید شده‌اند، بیش از شهدایی است که در طول تاریخ در شهرهای خودشان به شهادت رسیده اند. آذری زبان‌ها سال هاست که برای ایران و پابرجا ماندن این کشور و این آب و خاک جانفشانی و تلاش کرده اند.
مهدی باکری و لشگر ۳۱ عاشورا جدا از هم نیستنتد
حجازی‌فر درباره تفاوت فیلم «موقعیت مهدی» و سریال «عاشورا» اظهار کرد: فیلم سینمایی «موقعیت مهدی» را برای عرض ارادات به آقا مهدی و آقا حمید باکری ساختم و سریال عاشورا مربوط به داستان‌های لشگر ۳۱ عاشورا در دوران فرماندهی آقا مهدی باکری است. آقا مهدی باکری بنیانگذار لشگر۳۱ عاشورا بوده و تفکیک ایشان از لشگر ۳۱ عاشورا واقعا ممکن نیست. در خیلی از قصه‌ها آقا مهدی خیلی کم حضور دارد ولی باز داستان به ایشان و مواجهه نیروهای لشگر عاشورا با این فرمانده ختم می‌شود.
دبیر نوزدهمین جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی تهران، در ادامه با اشاره به محدودیت‌های بودجه‌ای و توان تولیدی در ساخت آثار دفاع مقدسی گفت: برخی معتقدند ۷ قسمت برای نشان دادن شخصیت آقا مهدی باکری و لشگر ۳۱ عاشورا کم بود، خود من نیز این مسئله را قبول دارم، اما برای ساخت همین ۷ قسمت هم سختی‌هایی را متحمل شدیم که واقعا سختی‌هایش در ذهن مخاطبان نمی‌گنجد. سعی کردیم در این سریال موقعیت‌هایی را که آقا مهدی باکری به عنوان همسر و یا برادر در آن حضور داشته را به تصویر بکشیم. اینکه این فرماندهان هم انسان بوده‌اند و خانواده داشته‌اند، آن‌ها هم عاشق می‌شدند و حس خانواده دوستی داشتند. اینکه این شهدا پای در زمین داشتند و اینگونه نبود که از جای خاصی آمده باشند.
وی با اشاره به دوران و سال‌های اوایل انقلاب و جنگ تحمیلی اظهار کرد: در آن دوران خیلی چیزها شبیه الان نبود مردم به سختی مسئولیت را قبول می‌کردند و اینگونه نبود که مانند امروز برای یک صندلی سر و دست بشکنند و در آن دوران مسئولان و فرمانده هان خود را ملزم به پاسخگویی در برابر خدا و مردم می‌دانستند و به نظرم فرمانده یا مسئول بودن بسیار موقعیت پیچیده‌ای بود.
لشگر ۸ نجف و لشگر ۳۱ عاشورا همیشه در کنار هم بودند
کارگردان سریال «عاشورا» درباره شخصیت شهید حمید باکری و حضور او در جبهه‌های جنگ گفت: شهید حمید باکری جزو اولین نفراتی بوده که در روزهای اول جنگ تحمیلی وارد خرمشهر می‌شود و تا آزادسازی این شهر در کنار آقا مهدی برادرش می‌ماند. البته آقا مهدی باکری در عملیات آزادسازی خرمشهر زخمی می‌شود و داستان روایت سریال «عاشورا» به دوران پس از آزادسازی خرمشهر اشاره دارد.
حجازی‌فر به دوستی عمیق بین آقا مهدی باکری و شهید احمد کاظمی اشاره کرد و گفت: به دلیل نزدیکی و در کنار هم بودن دو لشگر ۸ نجف و لشگر ۳۱ عاشورا حاج احمد کاظمی و آقا مهدی باکری بسیار به یکدیگر نزدیک بودند و ارتباط عاطفی عمیقی بین این دو فرمانده وجود داشت. این دو لشگر هم مانند فرمانده‌های خود همیشه در کنار یکدیگر بودند. به همین دلیل خیلی شوخی بین این دو لشگر زیاد بود که سعی کردیم در حد توان به این شوخی‌ها و رفاقت‌ها بپردازیم.
دلیل پرداختن به دو عملیات بدر و خیبر
هادی حجازی فر با اشاره به دلیل پرداختن این سریال «عاشورا» به دو عملیات بدر و خیبر گفت: برخی به من ایراد گرفتند که چرا به عملیات های‌عدم الفتح در این سریال پرداختی که در جوابشان باید بگویم چون در این دو عملیات آقا مهدی، حمید باکری و خیلی از رزمنده‌های لشگر ۳۱ عاشورا را از دست می‌دهیم و به همین دلیل بیشتر به این دو عملیات در دوران دفاع مقدس پرداخته ایم.
این کاردگردان درباره رضایتش از این مجموعه گفت: از سریال عاشورا راضی هستم ولی ۵ درصد از توانم به لحاظ فکری، هنری و تمرکز روی بازیگری و متن صرف این کار شد و ۹۵ درصد توانم صرف تولید و سر و کله زدن با ارگان‌ها و نهادهای مختلف برای کمک گرفتن برای ساخت سریال عاشورا شد. این سریال قابلیت این را داشت که خیلی بهتر از این شود.
بازیگر نقش حاج احمد متوسلیان ادامه داد: البته من انتظار این را نداشتم که در اولین اثر و به عنوان کارگردان به من اعتماد محض شود. ولی به شما قول میدهم با ۲۰ برابر این بودجه هم امکان تولید کار جنگی وجود ندارد و این محصول از خود گذشتگی یک گروه درجه یک از فیلمبرداری، صحنه، لباس، تولید، تدوین، موسیقی و. . است همه این بچه‌ها هنوز مشغول کار هستند، اما باید این را بدانیم که قرار نیست همیشه یک پروژه با کلی فداکاری به نتیجه برسد.
درباره شهدا، با احدی شوخی ندارم
حجازی‌فر با اشاره به این نکته که پروژه عاشورا بارها به دلایل مختلف متوقف شد، افزود: اگر این مسائل و مشکلات از طرف من بارها و بارها بیان می‌شود به دلیل هموار شدن راه برای افرادی است که علاقه به فعالیت و ساخت آثار در ژانر دفاع مقدسی دارند. من به این قهرمان‌ها و این حوزه علاقه‌مندم و درباره این افراد با احدی شوخی ندارم. این قهرمانان یک سرمایه ملی و متعلق به تمام مردم ایران هستند. در خیلی از صحنه‌ها که از تلویزیون میبینم آرزو میکنم که‌ای کاش امکانات بیشتری داشتم تا می‌توانستم این صحنه را بهتر به تصویر بکشم. وقتی درباره خیبر و بدر کاری ساخته می‌شود نمی‌توان از تانک و قایق و دیگر عدوات استفاده نکرد اگر نباشد کار آن افرادی که فداکاری کردند کوچک شمرده می‌شود.
حجازی فر ادامه داد: زمان پرداختن به برخی مسائل در دفاع مقدس رسیده است و نگفتن آن‌ها باعث ایجاد سوال در بین مردم خواهد شد. امروز که سال‌ها از جنگ تحمیلی گذشته چرا نباید این مسائل بیان شود؟ ما با کمک جواد رمضان نژاد، امیر بوالی و حسن روزی طلب رفتیم و در مراکز و بخش‌های مختلف اعتمادسازی کردیم و به مسائلی پرداختیم که تا الان به آن‌ها پرداخته نشده بود. باید به توان هنرمندان اعتماد کرد و اگر این نباشد یک اثر بی‌خاصیت درباره دفاع مقدس را شاهد خواهیم بود.
پول بیت المال را هدر ندادیم
کارگردان فیلم «موقعیت مهدی» اظهار کرد: ما تمام تلاشمان را کردیم تا پول بیت المال در ساخت فیلم موقعیت مهدی و سریال عاشورا هدر نرود. پول بیت المال شوخی ندارد. فیلم یا سریالی که در ژانر دفاع مقدس و بدون پژوهش، اعتقاد و انگیزه شخصی ساخته شود نتیجه‌اش حیف و میل بیت المال خواهد بود.
این بازیگر ادامه داد: از خانواده شهدایی که در این سریال به آن‌ها پرداختیم عذر خواهی میکنم. با توجه به شناختی که از جامعه دارم مجبور به انتخاب بودم زیرا نمیخواستم کاری بسازم که فقط در یادواره سرداران شهید پخش شود. ما باید حرف‌هایی بزنیم و باید بگوییم این افراد عاشق خانواده و زن بچه‌شان بودند. من برنامه قبلی با حضور علی شرفخانلو و خانم تجلایی را دیدم و واقعا این سرداران و سربازان دوران دفاع مقدس عاشق خانواده‌های خود بودند. در زمان جنک به این مسائل نپرداختیم و چون در زمان جنگ بودیم و طبق ادبیات آن زمان خانواده شهدا باید سفت و محکم می‌بودند تا دشمن شاد نشویم خانواده‌ها و رزمندگان در آن دوران گریه‌هایشان را در خلوت انجام می‌داند تا روحیه مردم خراب نشود. اما اکنون وقت پرداخت به آن گریه‌های مظلومانه این عزیزان است. جنگ تمام شد و ما هنوز مانند زمان جنگ به مسائل پرداختیم و همین موضوع باعث شد سوالاتی در ذهن کمردم و نسلی که از این فضا دور بودند به وجود بیایید.
وی افزود: این سریال یک اثر کاملا زنانه است. علیرغم اینکه در این فیلم و سریال به آقا مهدی و آقا حمید می‌پردازیم اما این سریال یک سریال کاملا زنانه است که به مصیبت‌ها و دشواری‌های زنان در جنگ تحمیلی می‌پردازد. سریال «عاشورا» و همچنین فیلم «موقعیت مهدی» از نگاه خانم‌ها وارد قصه شده و با نگاه به خانواده‌ها از قصه خارج می‌شود. سعی کردم در این سریال و در حد امکان به خانواده شهدا و رزمندگان در سال‌های دفاع مقدس بپردازم. به طعم تلخ جمعه بعدظهرها که پدر خانواده در جبهه بود و صدای مارش نظامی می‌آمد. این مارش برای بقیه مردم نشان پیروزی و برای خانواده رزمندگان صدای دلهره بود دلهره از اینکه فردا ماشین بنیاد شهید در خیابان‌ها حرکت کند و اسامی شهدا اعلام شوند.
دفاع مقدس با صدای آوینی در ذهن مخاطبان هک شده است
بازیگر فیلم «ایستاده در غبار» ضمن گلایه از کوتاهی که در حق راویان دفاع مقدس مانند شهید مرتضی آوینی شده است تشریح کرد: قصه‌هایی و موقعیت‌های بی‌نظیر و دراماتیکی در ۸ سال دوران دفاع مقدس وجود دارد که هنوز هم می‌تواند باعث زنده ماندن سینما در این ژانر شود. اینکه فیلم سرباز رایان از «روایت فتح» وام گرفته باعث افتخار نیست، باید ناراحت باشیم که خودمان از «روایت فتح» وام نگرفته و اثری را به تولید نرسانده‌ایم. تصویر ذهنی مردم از دوران جنگ تحمیلی تصویرها و صدای آقا مرتضی آوینی در «روایت فتح» است. این صدا در ذهن مخاطب هک شده است.
وی ادامه داد: استاد بصری من افرادی هستند که قبلا آثار دفاع مقدسی ساختند کارگردان‌هایی مانند زنده یاد رسول ملاقلی پور، ابراهیم حاتمی‌کیا و تمام تصویربرداران مجموعه روایت فتح که باعث شدند من دید بهتری به این دوران داشته باشم. امیدوارم برخوردهای کلاسیک همانطور که با سینمای ما اتفاق می‌افتد با پشکسوتان دفاع مقدس تغییر کند. هرسال دفاع مقدس از یکسری رزمنده و جانباز خاص تقدیر می‌شود. در برنامه‌ها چرا باید به آدم‌هایی که خاطراتشان تکراری است بسنده کنیم و سراغ خاطرات دست اول نمیرویم. من عرض ادب دارم به خانواده‌هایی که هنوز وقتی روایت فتح پخش می‌شود دنبال دیدن یک تصویر از عزیزانشان در قاب تلویزیون هستند.
نویسنده فیلم «آتابای» با اشاره به زمان آغاز فیلمبرداری و پیش تولید سریال «عاشورا» گفت: از دوران آغاز کرونا یعنی اوخر سال ۱۳۹۸ پژوهش درباره لشگر عاشورا را آغاز کردیم. بخشی از نوارهای مرکز مطالعات، تصاویر و مصاحبه‌های مختلف را بررسی کرده و از نوارها و تصویرهایی که فکر می‌کردند فاقد اهمیت است به موضوعاتی رسیدیم که در ساخت سریال بسیار مفید بودند. سریال «عاشورا» به دلیل نداشتن بودجه ۹ بار متوقف شد و هر بار با سختی و دشواری بیشتری این پروزه شروع بکار کرد. در طول مدت نگارش کلی قصه پیدا کردیم و آدم‌هایی که دستی در نوشتن داشتند را به یاری طلبیدیم. بعد از پژوهش و نگارش متن وارد مرحله انتخاب بازیگر شدیم و سعی کردیم افرادی که حتی یک سکانس هم در سریال هستند شباهتی به رزمندگان داشته باشند که می‌خواهند نقش آن‌ها را ایفا کنند.
وی ادامه داد: حدود سه ماه بدون مجوز فیلمبرداری این مجموعه تلوزیونی را انجام دادیم. ببخشید اگر کار غیرقانونی با نیت خیر انجام دادیم. یکسال پژوهش کار طول کشید و دی ماه ۱۳۹۹ فیلمبرداری کلید خورد تاخیر در مجوز باعث شد که در خرداد ماه سکانس‌های زمستان عملیات‌های بدر و خیبر را در خوزستان به تصویر بکشیم زیرا قبل از اخذ مجوز به امکانات و تسلیحات دسترسی نداشتیم.
تحصن کوتاه در مقابل یک نهاد دفاع مقدسی
کارگردان سریال «عاشورا» در پاسخ به این سوال که آیا مطلبی و یا موضوعی هست که روی دلاتان مانده باشد و نتوانسته باشید انجام بدهید، گفت: یک بخشی در عملیات بدر هست که وقتی نیروها از اسکله حمید باکری عبور می‌کنند، غواص‌ها از دو محور به آب میزدند و با قایق‌های عاشورا هم به سمت مواضع دشمن حمله می‌کنند در اینجا باران تیر به سمت این قایق‌ها روانه می‌شود و… نگرفتن این سکانس بزرگترین حسرت من در سریال «عاشورا» است. ما برای این سکانس قایق کافی نداشتیم و نتوانستیم این صحنه را به تصویر بکشیم.
وی افزود: من یکروز و ساعاتی را در مقابل یکی از ارگان‌های مربوط تحصن کردم. البته این تحصن کوتاه بود و در عرض نیم ساعت این مشکل حل شد اما در اینجا باید اعتراف کنم که بسیاری از سکانس‌ها و کاراکترهای سریال به دلیل نبود امکانات و بودجه حذف شدند.
بازیگر سریال «پوست شیر» ضمن گلایه از برخی از ارگان‌ها و نهادهای به اصطلاح دفاع مقدسی اظهار کرد: من نیمه پر لیوان را میبینم همین که خیلی‌ها به ما کمک و اعتماد کردند و از آبرویشان برای ساخت این سریال مایه گذاشتند. اما باید این موضوع رو متذکر شوم که اگر من بازیگر نبودم ساخت این سریال به انت‌ها نمی‌رسید من چون بازیگر بودم و تیربون داشتم صدایم به خیلی جاها رسید و توانستم با فشار رسانه‌ای اینکار را جلو ببرم. امیدوارم برخی از ارگان‌ها و نهادهایی که برای تسریع در ساخت آثار دفاع مقدسی دایر شده‌اند هر چه زودتر منحل شوند، زیرا انحلال این ارگان‌ها به تسریع ساخت فیلم و سریال دفاع مقدسی کمک زیادی خواهد کرد. وقتی روح کارمندی در آثار دفاع مقدسی نمایان می‌شود دیگر نمی‌توان کار را آنگونه که باید پیش برد. آثار دفاع مقدسی را نمی‌توان با روحیه کارمندی پیش برد. افراد اگر روحیه و انگیزه خدمت به شهدا را نداشته باشند نمی‌تواند این نوع پروژه‌ها را پیش ببرند.
امیدوارم یک اثر باشکوه درباره رشادت‌های ارتش ساخته شود
حجازی فر ضمن قدردانی از ارتش جمهوری اسلامی ایران اظهار کرد: صادقانه از ارتش جمهوری اسلامی که آنچنان که بایددر این سریال به آن‌ها پرداخته نشد تشکر میکنم. ارتش در بسیاری از موارد جلوتر از سپاه به ما کمک کرد. امیدوارم به زودی یک اثر باشکوه درباره رشادت‌های ارتش و ارتشی‌ها در ۸ سال دفاع مقدس ساخته شود و من هم افتخار همکاری و ایفای نقش در این اثر را داشته باشم. در اینجا باید از سربازهای وظیفه‌ای که در آن صحنه معروفی که در کانال است با ما همراه شدند و آن صحنه را بع بهترین شکل بگیریم تشکر کنم. سربازهای ایران از قومیت‌های ترک و فارس و لر و بلوچو کرد و… در کانال خوابیدند و نقش شهدا را ایفا کردند تا ما بتوانیم این صحنه حساس را بگیریم.
وی افزود: خیلی ممنونم از کسانی که اجازه دادند بخشی از تلفات که در دوران دفاع مقدس اتفاق افتاده بود در این سریال نمایش داده شود. صحنه‌ای داشتند که یک رزمنده از ترس کپ میکرد و خیلی‌ها بر این باور بودند که نشان داده نشود اما پیمان جبلی رئیس سازمان صدا و سیما تاکید داشت که باید این واقعیت‌ها نشان داده شود. ایشان بر این باور بودند که این صحنه‌ها در دفاع مقدس اتفاق افتاده و باید تصویر شود. بدون اغراق باید بگویم که اگر پیمان جبلی نبود سریال «عاشورا» هرگز به نتیجه نمی‌رسید.
بارها ساخت سریال درباره مهدی باکری ناکام مانده بود
این کارگردان در پاسخ به این پرسش که سوال باز هم فیلم یا سریال درباره دفاع مقدس خواهید ساخت یا خیر؟ گفت: این حوزه علاقه شخصی من است و معتقدم هر چیزی در موقع خود اتفاق می‌افتد. وقتی که این کار به من پیشنهاد شد برای بازیگری بود. هنوز هم باورم نمی‌شود که سازمان چطور به من بدون سابقه کارگردانی اعتماد کرد و ساخت این سریال را به من سپرد. سال‌های سال و تا کنون حداقل ۱۰ بار برای ساخت فیلم آقا مهدی باکری اقدام شده و ساخت این سریال ناکام مانده بود. ساخت و انتخاب این نوع سریال‌ها و فیلم‌ها فقط در اختیار ما نیست.
وی در پایان ضمن اشاره به سختی‌های ساخت آثار دفاع مقدسی اظهار کرد: اگر بخواهم کاری بسازم ترجیح میدهم کار خلاقانه‌ای باشد و دوست دارم با سرمایه اندک بخش خصوصی اثری درباره شهدا بسازم. قصه مورد علاقه من در ژانر دفاع مقدس قصه مربوط به گمشده‌ها در شب‌های عملیات است. آدم‌هایی که انقدر راه رفته‌اند که سر پا بیهوش شده و وقتی بیدار می‌شوند خود را تنها در وسط یک دشت یا بیابان می‌بینند. قصه این رزمنده‌ها مدت هاست که ذهن مرا درگیر خودش کرده و در خلوت به ساخت این یک فیلم درباره آن‌ها فکر میکنم.
انتهای پیام/